De afronding van je werk is een spannende fase. Wanneer is je werk klaar? Drie veelgehoorde draken (beperkende gedachten) zijn:
1. Laat ik nu maar stoppen, want anders verpest ik het vast. Je stopt dan uit angst dat iets mis kan gaan, terwijl je wel voelt dat je nog niet klaar bent.
2. Ja, maar ik denk dat daar toch nog iets moet. Je ervaart je gedachten als belangrijker (‘de waarheid’), dan je intuïtieve ingevingen die aanwijzingen geven.
3. Oh jé, ik ben weeeeer te lang doorgegaan. Zie je wel ik kan er niks van. Mogelijk heb je je innerlijke stopgevoel gemist, omdat je opging in je gedachten. Of je bent in een chaotische creatiefase belandt (die heel vaak voorkomt!), waarvan je nu nog niet weet dat er een uitweg is. Je intuïtie leidt je daar doorheen, als je het de kans geeft. Er is niks mis! Het is alleen anders dan je had verwacht of gehoopt.
Voelen
De belangrijkste tool voor het bepalen van het eindpunt, is je intuïtieve gevoel. Als het klaar voelt, is het klaar. Je kunt ook innerlijke stilte ervaren; dat is soms het eindsignaal en soms een pauzemoment; een tussenstop. Zodra er een intuïtieve impuls komt, volg je die op.
Mooi
Als je innerlijk voelt dat het klopt, hoeft het werk zelf niet mooi te zijn. Ik hoor regelmatig cursisten met stralende ogen verzuchten: “Ik vind dit helemaal niet mooi, maar het klopt volledig!” Dat kan verwarrend zijn: iets niet mooi vinden en toch voelen dat het klopt. Het is verleidelijk om je gedachten te volgen en je werk mooier te maken. Mijn advies is echter: durf te genieten van je ‘lelijke’ werk. Als je gaat voor mooier maken, zal je ontdekken, dat de verbinding tussen jou en je werk verdwijnt. Doordat je bedenkt hoe het zou moeten zijn, verstoor je je intuïtieve verbinding. Je haalt de expressie van jouw authentieke zelf eruit. Bedachte schoonheid geeft minder wezenlijke vreugde en voldoening, dan authentieke schoonheid.
Wie beide ervaringen kent, zal steeds vaker kiezen voor het intuïtieve stoppunt, omdat er niets heerlijkers is, dan iets maken waarmee je gevoelsmatig volledig verbonden bent.
Het juiste moment
Ook ik heb lang geworsteld met het aanvoelen van het stoppunt. Ergens had ik de overtuiging dat er een juist punt was, dat ik moest vinden. Totdat iemand me vertelde: “Er is niet één juist punt. Je werk stopt op een interessant moment ”. Dat inzicht hielp me om te experimenteren. Om door te gaan, zelfs al voelde het spannend of te stoppen op een spannend moment. Ik ontdekte dat er esthetische spannende momenten zijn, maar ook wezenlijke spannende momenten: de momenten waarop je net voor of net over een innerlijke grens gaat. Voorbij je draken.
Kleine ingeving
Wat heel bijzonder is, is dat je op het laatst kleine ingevingen kunt krijgen. Bijvoorbeeld nog één stipje of een nieuwe kleur in een hoekje. Volg die ingevingen op! Vaak zijn het de eerste, onbewuste stapjes in een nieuwe creatieve vrijheid. Op het moment besef je het nog niet, maar als je later terugkijkt, zie je de ontwikkeling in verschillende werken.
Handtekening
Een ritueel bij het afronden van je werk, is het plaatsen van je handtekening. Veel cursisten willen dat niet. “Het is dan zo officieel.” “Maar ik ben geen kunstenaar” of “ik hoef die aandacht niet”. Toch is het boeiend om ermee te experimenteren. Zo ontdek je welke overtuigingen je hebt gekoppeld aan het zetten van je handtekening en hoe je je werk waardeert.
Voor mij is mijn handtekening plaatsen het erkennen: dit is mijn werk. Dit heb ik gemaakt. Hier sta ik voor. Het leerde me om mijn werk op een dieper niveau toe te eigenen.
Doorstart
Zelfs na het zetten van een handtekening, vanuit het idee dat ik echt klaar ben, gebeurt het regelmatig dat ik toch weer verder ga met het werk. Soms draai ik het werk zelfs, waardoor de plek van de handtekening ‘niet meer klopt’. Mijn eindpunt blijkt een tussenstop geweest te zijn, waarbij innerlijk aspecten verwerkt mochten worden. Na de pauze komt er ruimte voor uitbreiding of verdieping.
Het is belangrijk om die impulsen te blijven volgen. Als het werk je roept, dan is er een roeping. Deze vrijheid zorgt ook voor minder druk op het ‘officiële’ eindpunt. Je kan immers altijd weer verder gaan. Zelfs al is het op de kop! En drie handtekeningen op je werk, is ook niet vreemd. Volg je ingevingen, totdat je voelt dat het (voor nu) klopt. Dan is het (voor nu) klaar.
