Intuïtief kleur kiezen: het pad van één of een palet?
Bij intuïtief kleur kiezen laat je je leiden door de kleuren die je aantrekken. Vaak is het een gewoonte om een palet aan kleuren te kiezen. Dat wordt het uitgangspunt voor je nieuwe werk. Maar Michelle Cassou, grondlegster van Point Zero schilderen, gebruikte een andere ingang: één kleur per keer. Zij gebruikt een tafel, met daarin bakjes verf waar je een kwast in kan dopen. Die kwast neem je mee naar je werk om te gaan schilderen. Zodra je kwast is leeggeschilderd, kies je opnieuw welk kleur en welke kwast je gebruikt.
Glazen schaaltjes
Omdat ik op wisselende locaties werk, heb ik geen tafel met bakjes kant en klare verf. Ik gebruik tubes acrylverf en ontdekte dat ik glazen schaaltjes kon gebruiken, waar de cursisten verf in konden doen. Daarmee lopen ze naar hun werk. Zodra ze voelen dat de kleur klaar is, brengen ze het bakje terug naar de centrale tafel. Ze kiezen opnieuw één kleur en nemen die weer mee. De bakjes verf zijn een recyclesysteem geworden: na de les dek ik ze af met folie, waardoor ik ze de volgende les weer kan gebruiken.
Eigen zoektocht
De werkwijze fascineerde mij en ik legde mezelf de regel op om op elk moment slechts één kleur per keer te kiezen. Ik ontdekte dat als je op deze manier werkt, je telkens in het moment voelt wat er wil gebeuren. Je voelt welke kleur er wil en pakt die. Je voelt welke kwast er wil en neemt die mee. Je voelt waar er op het papier iets wil en maakt vanuit dit innerlijk willen je gebaren. Zo ontstaat je schilderij. Telkens als je voelt dat de kleur klaar is of dat er iets anders wil, wissel je van kleur en of kwast.
Het liet me ook ontdekken dat er heel vaak iets anders wil, dan ik gedacht had. Aan het begin trokken rood, geel en groen me aan. Als ik van een palet was uitgegaan, had ik die drie kleuren meegenomen en had ik daar mee gewerkt. Nu voelde ik: welke kleur wil eerst? Alleen die kleur nam ik mee. Bijvoorbeeld geel. Na het geel verwachtte ik terug te keren naar rood of groen, maar wilde opeens bruin mee.
Met een palet is het verleidelijk om me alleen te richten op de kleuren die daar aanwezig zijn. Door het pad van één vind ik het makkelijker om telkens naar alle mogelijkheden terug te keren en de nieuwe ingeving op te merken. Ik ontdekte dat het palet me enerzijds een vorm van houvast gaf: hier ga ik mee werken, maar dat het anderzijds ook als ‘keurslijf’ kon gaan werken, omdat ik de mogelijkheden buiten het palet vergat. Er zit een onvermoede schoonheid in het pad van één.
Aandachtig zijn
De grote kunst is om in alle handelingen aandachtig te blijven. Er is geen verschil tussen schilderen, lopen en kiezen. Maar je denken ervaart dat wel. Waar je in het schilderen je kan laten leiden door de beweging en de kleur, wordt het in het lopen al heel verleidelijk om te gaan denken. Om te overpeinzen wat je doet (of niet doet). Daarmee haal je jezelf uit je creatieve flow. Ook het kleur kiezen kan een denk-activiteit worden, zodra je denkt dat jij het moet weten. Wie intuïtief in het moment blijft, kan alle stappen vanuit gewaarzijn zetten en in flow blijven. Elke onderbreking daarin kan je tot onderzoek aanzetten: wat maakt dat ik denk te moeten nadenken en bepalen? Maar het vergt oefening om dit te leren.
Weerstand
De meeste cursisten kennen het pad van één niet. Zij voelen zich direct beperkt als ze maar met één kleur werken. Ze protesteren: “Zo kom ik nooit in de flow. Ik word elke keer onderbroken!” Natuurlijk is dat een prachtig onderzoeksgegeven. Wat maakt dat je onderbroken wordt? Maar een aantal cursisten raakte er zodanig van in de stress, dat ze niet meer konden schilderen. Ze gingen te veel denken en konden niet meer kiezen. Soms bleven als verschrikte konijnen tussen de materiaaltafel en hun werk in staan. Niet in staat om nog iets te doen.
In het begin van mijn Creatief Avontuur carrière was ik streng op deze één-kleur-regel. Ik had er immers zelf zoveel baat bij gehad. Dus iedereen moest zich hier aan houden. Weerstanden waren er om te transformeren. Maar ik hield het niet vol. Telkens stonden er meerdere kleuren verf op de tafels van de cursisten. Op een bepaald moment merkte ik dat ik zelf ook meerdere kleuren op mijn tafeltje had staan. En dat dat ook fijn voelde. Ik speelde met de twee of drie kleuren, zonder steeds heen en weer te gaan. Daardoor ben ik ook aan de regel gaan twijfelen. Is het echt nodig om deze strak te handhaven? Of gaat het om speelruimte?
Palet
Nu geef ik mijn cursisten meer ruimte, maar ik merk dat nieuwe cursisten daardoor alleen voor het palet kiezen. Het is zo’n vertrouwde gewoonte! Als ik uitleg wat de kracht van het pad van één is, willen een aantal mensen het wel proberen. Maar het vergt discipline om je de gewoonte aan te wennen en bij veel mensen is de weerstand ertegen groter. Ze vervallen al gauw in het oude patroon. “Het werkt echt makkelijker”, zeggen ze.
Ook een aantal cursisten die al langer bij me schilderen, zeggen: ”oh, wat een verademing dat je dat handhaven niet meer doet”. Ik besef nu ook dat het handhaven niet strookt met echte vrije ruimte. Het was gekoppeld aan mijn innerlijk moeten en de ander het goede willen leren. Maar toch, sinds ik cursisten de ruimte geef voor het palet, mis ook iets. Een bepaalde manier van aandachtig zijn. Het pad van één heeft zoveel schoonheid. Misschien dat ik nu soepeler de weg kan wijzen? Of ga ik het palet omarmen? Ik puzzel gewoon nog door en laat het pad zich ontvouwen. Als ik echt een antwoord heb, laat ik je het weten. Ondertussen ben ik benieuwd welke reactie dit verhaal in jou oproept.
Meer lezen?