De dramadriehoek en het creatieve proces (deel 1)

Als je in creativiteit vastloopt is de kans groot dat er een negatief gesprek in je hoofd plaatsvindt. Je vindt het vervelend dat het niet gaat zoals je wilt en je zoekt naar oplossingen. Zo denk je bijvoorbeeld:

Jeetje dat ziet er niet uit zeg. Niemand vindt dit mooi. Ja, ik had ook beter moeten opletten. Ik dacht net nog dat ik moest stoppen, maar toen ging ik toch nog door. Waarom doe ik ook zo dom? Ik kan maar beter niets meer doen. Ja, maar dan heb ik ook niets. Nog even doorzetten. Ik kan er ook met een grote kwast overheen gaan en zien wat er gebeurd. Ach laat ik dat maar doen, het is toch al verpest. Tja, ik ben ook geen creatief talent helaas.

Het lijkt zo logisch om dit te denken. Het is voor jou ook logisch, omdat het automatische patronen zijn, waarmee je hoopt dat het creatieve probleem zal oplossen. Het is boeiend om, vanaf een afstandje, naar zo’n gesprek te luisteren. Wat gebeurt er eigenlijk? Wat vertel ik mezelf? Grote kans dat je dan patronen gaat herkennen, die beschreven worden in de dramadriehoek. Een communicatiemodel dat gebruikt wordt in de Transactionele Analyse.

Niet OK

Als je opmerkt dat er iets niet goed is, is het verleidelijk om de daarbij komende spanning automatisch op te lossen met gedrag zoals beschreven in de dramadriehoek. Er zijn drie hoofdrolspelers.

De Aanklager (ook wel Aanvaller genoemd) klinkt boos, verwijtend. In je eigen hoofd kan hij een ander aanvallen, maar ook jezelf. Alsof je een buitenstaander bent die jou bekritiseerd. Hoe kan je zo dom doen? Je weet toch dat het zo niet moet! Leer je het nou nooit? Je legt het niet goed uit. Jeetje wat een stom materiaal is dit. Wat een waardeloze opdracht. Het licht is ook niet goed.

Kortom de Aanklager vindt dat het beter had moeten zijn dan het nu is, en dat een ander daar nu  iets aan moet doen. Bij een aanval op jezelf vindt hij dat je beter had moeten weten.

De Redder voelt zich direct verantwoordelijk om actie te ondernemen. Hij geeft ongevraagd advies, grijpt in en redt het werk (of jou als persoon). Als je die lijn een beetje dikker maakt, komt het goed. Als je rood liever niet gebruikt, dan neem je toch oranje. Dat is al wat minder heftig. Je moet dit boek lezen, dan begrijp je het wel. En denk ook aan dat hoekje, dat ziet er nog niet goed uit. Of als geruststelling: je moet je ook niet zo druk maken, dat is helemaal niet goed voor je. Doe maar net alsof er niets is.

De Redder is overtuigd dat als je zijn actie opvolgt er geen probleem meer bestaat. Zonder de Redder zouden jij en je creativiteit hopeloos verloren zijn.

Het Slachtoffer neemt makkelijk de schuld op zich. Hij ervaart dat de wereld tegen hem is, dat het pech hem altijd treft. Er is zelftwijfel, angst voor falen en een gevoel van machteloosheid. Het lukt me nooit. Het heeft geen zin. Iedereen kan het beter. Soms ontstaat uitzichtloosheid en de overtuiging dat je je creativiteit maar beter kunt opgeven. Het Slachtoffer onderneemt geen actie, want hij denkt dat het toch niet zal werken.

Gesprek vanuit de dramadriehoek

Het gesprek in je hoofd zou je als volgt kunnen analyseren, waarbij A Aanklager is, R Redder en S Slachtoffer.

Jeetje dat ziet er niet uit zeg. Niemand vindt dit mooi. (A)

Ja, ik had ook beter moeten opletten. Ik dacht net nog dat ik moest stoppen, maar toen ging ik toch nog door. (S)

Waarom doe ik ook zo dom?(A)

Ik kan maar beter niets meer doen. (S)

Ja, maar dan heb ik ook niets. (A)

Nog even doorzetten. Ik kan er ook met een grote kwast overheen gaan en zien wat er gebeurd.  Ach laat ik dat maar doen. (R)

Het is toch al verpest. Tja, ik ben ook geen creatief talent helaas. (S)

Samenwerking

Je ziet dat de ene Speler de andere Speler nodig heeft om in deze dramadriehoek te blijven. Een Aanvaller heeft of een Redder nodig, die de situatie redt of een Slachtoffer die de schuld op zich neemt.  Een Redder heeft een Slachtoffer met een probleem nodig of een Aanvaller met een verwijt. Dan is er ten minste iets op te lossen. Het Slachtoffer heeft een Redder nodig om zelf niets te hoeven doen of een Aanvaller om verwijten aan te nemen, die zijn minderwaardigheid bevestigen.

Al met al werken deze strategieën alleen op de korte termijn. De werkelijke oorzaak van het niet OK zijn, wordt niet opgespoord en aangepakt. Dat maakt ook waarom je in het creatieve proces zo vaak tegen dezelfde problemen blijft aanlopen. Je zit vast in je innerlijk drama, zonder te beseffen dat je ALLES mag maken.

Oplossing

Gelukkig is er ook iets aan te doen! Allereerst het beseffen dat er niet werkelijk iets fout gaat, maar dat je denkt/vindt dat het anders moet zijn. Ten tweede dat je uit deze patronen kunt stappen en nieuwe patronen kunt ontwikkelen. Dit gaat je zeker helpen, want het drama dat je in je creativiteit creëert, is ook het drama dat je in je dagelijks leven tegenkomt! Intuïtieve creativiteit is een prachtig middel om te ontdekken, waar ruimte is voor verandering, zonder dat je anders moet zijn. Want anders kom je in de dramadriehoek :).

Over de oplossing gaat het volgende blog. Uit-je-dramadriehoek-stappen-tijdens-het-creatieve-proces-deel-2/

Loop jij vast in het creatieve proces of het dagelijks leven en zoek je naar een oplossing? Blijf niet alleen worstelen! Neem contact met mij op.