Soms komen cursisten vastberaden het cursuslokaal in: “Ik ga ….” En dan volgt er een voornemen, zoals:
ik ga een zonsondergang schilderen.
Ik ga iets groots maken.
Ik ga op tijd stoppen, zodat ik het werk niet verpest.
Ik ga met blauw werken.
Ik ga een abstract maken.
Ik ga echt iets anders doen dan de vorige keer.
De intentie van je voornemen
Ik voel altijd nieuwsgierigheid als ik zo’n vastberaden persoon zie. Want het is mijn ervaring dat je je niets hoeft voor te nemen om intuïtief te schilderen. Alles ontstaat in het moment. Daarvoor heb je wel het vertrouwen nodig dat er in het moment een impuls ontstaat en als er geen impuls ontstaat, het ook goed is. Dan is er leegte, waarin je iets kunt ervaren.
Niet weten
Soms vinden mensen dat niet weten zo spannend, dat ze zich iets voornemen: beter iets weten, dan niets weten. Dat voornemen geeft hen houvast en daardoor voelen ze zich sterk. Voor iemand die anders volledig geblokkeerd raakt, kan het voornemen de drempel verlagen om creatief te worden. Maar als het je starthouvast wordt, leer je je niet over te geven aan die innerlijke stilte; het niet weten, van waaruit de intuïtieve impuls ontstaat.
Bij anderen ontstaat een voornemen, omdat ze iets in hun werk niet willen of juist wel willen. Daarmee sturen ze het creatieve proces en gaan ze uit hun intuïtieve contact. Maar het kan natuurlijk ook een intuïtieve ingeving zijn, waaruit een voornemen is ontstaan. Dat is niet altijd op voorhand duidelijk.
Zie hier mijn nieuwsgierigheid; is het voornemen nodig om creatief aan de slag te kunnen? Is het een intuïtieve ingeving of is het voornemen een manier om te sturen of het niet weten te vermijden?
Bewustwording van het waarom van je voornemen
Door het gesprek aan te gaan over het waarom van het voornemen, kan de cursist zijn intentie bewust worden. Heel vaak komt er een reden, waarin eigenlijk een oordeel over zichzelf of het eerdere werk zit besloten. “Ik wil weer wat vreugde in mijn werk brengen” of “ik wil mezelf uitdagen tot meer expressie”. Nog steeds kan dat een intuïtieve ingeving zijn, maar vaker is het een bedachte. Eén met de (onbewuste) bedoeling om jezelf of je werk in een format te dwingen. Je herkent het aan onder andere het woord moeten, of dat je vanuit je denken handelt.
Stilstaan bij wat er is
In dat geval is het belangrijk om stil te staan bij wat er is. Wat gebeurt er in jou, als je opmerkt dat je verlangt naar meer vreugde in je werk. Wat in je huidige werk wordt dan minder? Waarom zou dat minder moeten zijn?
Waarom zou je meer expressie moeten tonen? Voel je een verlangen, waar je niet aan toegeeft? Of vind je iets aan je huidige expressie niet goed genoeg?
Mogen jij en je werk, helemaal zijn zoals het nu is? Mag er komen wat er wil komen en durf je dat volledig te omarmen? Stilstaan bij die vraag, kan een voornemen laten oplossen. “Oh, nu snap ik wat ik wilde bereiken! Laat maar…..Ik zie wel wat er komt”.
Niets voornemen?
Gedurende een bepaalde periode was ik afkerig van elk voornemen. Ik dacht dat het altijd een aanwijzing was naar een gedachte, een sturing. Totdat ik zelf geconfronteerd werd met intuïtieve voornemens. Daardoor realiseerde ik me ook door geen enkel voorrnemen te willen toepassen, ik een werkkader had geconstrueerd, die ook sturend werkte.
Intuïtief voornemen
Bij een intuïtief voornemen is er geen waarom te benoemen. Er is een impuls, die zich al vroeg heeft aangekondigd. Iets wat uitgedrukt wil worden. Iets wat je voelt. Waar je niet omheen kan. Soms geeft het blijdschap, maar zelfs dat is er niet altijd.
Onderscheid
Het onderscheid is lang niet altijd goed te maken. Er is een grijs gebied, waarin iets intuïtief lijkt, maar waarbij later toch blijkt dat het door gedachtes was ingegeven. Of iets lijkt een gedachte, maar blijkt er één te zijn met onvermoede wijsheid in zich. Hierdoor vraag je je achteraf af of het toch geen intuïtie was. Er is ook geen goed of fout in het opvolgen van een voornemen. Er is alleen de ervaring.
Ontdekkend leren
Het mooie is dat je altijd ontdekkend kunt leren. Door een voornemen te onderzoeken, het al da niet uit te voeren en je proces gade te slaan. Wat gebeurt er in het creatieve proces en wat gebeurt er in mij? Welke gedachten en emoties roept het proces in mij op? Vind ik er iets van?
Ik denk hierbij aan de man die drie lessen lang zijn tremor in zijn hand wilde bedwingen en perse rechte lijnen wilde maken. Aan het eind van elke les was hij doodmoe. Totdat hij de vierde les spontaan zijn hand vrij liet. Zijn voornemen voor rechte lijnen was opgelost en nu kon hij genieten van de spontaniteit van zijn lijnen. Aan het einde van de vierde les, verliet hij blij en energiek het lokaal.
Of de vrouw die besloot om niet meer naar haar werk te kijken, als het af was. “Omdat ik mezelf dan bescherm tegen mijn negatieve commentaar” Zo lukte het haar om positieve herinneringen op te bouwen, waardoor ze verbonden bleef met haar enthousiasme voor intuitief schilderen.
Of aan mezelf; toen ik bedacht om 3 maanden elke dag creatief te zijn. Aan de ene kant was het heerlijk. Het hielp me over vele drempels heen. Maar er was ook een moeten, dat mijn creatieve vrijheid in de weg ging zitten. Toen dat ging overheersen, heb ik mijn voornemen los gelaten.
Dit jaar wil ik heel graag met structuren gaan werken. Craquelé, barsten, lagen, toevoegingen aan de verf. Mmmmm, ik heb er zin in!
