Angst en creativiteit gaan vaak samen. Eigenlijk is dat bijzonder, want waarom zou je bang worden van papier en verf, tekenmaterialen, boetseerklei of het gebruik van je stem? Waarom zou je niet zomaar durven te bewegen; vrijuit te dansen?
Omdat het fout kan gaan. Je kan negatief beoordeeld worden. Je kan uitgelachen worden, je doel niet bereiken. Je kan te weinig talent hebben en geen idee hoe het moet; je kan je niet voorstellen dat je iets goeds zal maken.
Dit vertaalt zich bijvoorbeeld in angst voelen bij een leeg vel papier. Zo is er ook de angst om te lang door te gaan. De onzekerheid of je wel een mens kunt tekenen. Is die rode kleur wel de juiste? Zing ik wel zuiver, of is mijn beweging niet te extreem? Zal het wel goed gaan?
Negeren of fixen
Twee belangrijke tools die je aangeleerd krijgt, is de angst negeren of het probleem te fixen. Dus of je moet net doen of je niet bang bent. of je moet het probleem aanpakken. Snel iets op het lege vel smeren, zodat er een begin is. Op tijd stoppen, zodat je je werk niet verpest. Geen rood gebruiken, maar de groen waarvan je zeker weet dat het kan. Liever maar niet zingen en alleen vrijuit bewegen als niemand het ziet. Op de korte termijn kan daarmee de angst verdwijnen. Maar regelmatig zullen de angsten weer opspelen, waardoor je denkt: “Zie je wel, ik ben hier niet geschikt voor. Ik ervaar telkens angst.” Je gaat nog harder aan het werk om de angst te verslaan.
Een andere kijk op angst
De kern van angstige moment in jouw creativiteit ligt niet in het heden. Het heden is slechts de aanleiding. De angst ontstaat als er in jou een overtuiging aangeraakt wordt, die gekoppeld is aan onverwerkte ervaringen, die vroeger beangstigend zijn geweest. Iets, dat nu in het creatieve proces plaatsvindt, roept onbewust associaties met deze ervaringen op en daardoor voel je angst.
Een voorbeeld. Ooit heeft een leerkracht je creatieve werk belachelijk gemaakt en moesten klasgenoten er om lachen. Je voelde toen de afgewezen en eenzaam. Sindsdien ervaar je angst bij het idee dat je werk kan mislukken. Je wilt dit mislukken voorkomen, opdat je niet opnieuw afgewezen en eenzaam zult zijn. Zelfs al ben je he voorval met de leraar al vergeten, je blijft toch bang voor het maken van een mislukte tekening. Dit kan zich bijvoorbeeld vertalen in je onzeker voelen bij een nieuw leeg vel papier. Want zal het wel goed gaan? Je stelt je eigenlijk al voor dat het toch weer mislukt. Poeh, en dan moet je nog aan je mislukking beginnen! Hoe beangstigend!
Angst ontmoeten
Pas als je dit weet, en je de aandacht naar binnen keert, kan je de angst in jou ontmoeten. Rustig doorademend (voor zover dat mogelijk is) voel je de angst en weet je: dit is onverwerkte emotie. Dit wil erkend worden. Dit leeft in mij. Pas als het er mag zijn, wordt het niet meer onderdrukt, verslagen of gefixed. Door er mee te zijn kan het erkend worden en in eigen tijd en tempo oplossen.
Het is veilig
De associatie ‘er is iets mis’, roept nog meer angst op, terwijl de associatie ‘er is angst, die erkend wil worden en dat doe ik’ voorkomt dat de angst zich verder opbouwt. In die accepterende ruimte, vanuit het innerlijk weten dat er nu niets mis is, kan je de angst onderzoeken, zonder dat je het wegdrukt. Juist als het er mag zijn, zonder dat je in de angstige gedachten meegaat, komen de mooiste creatieve oplossingen in je vrij en kan je buiten je creatieve kaders gaan.
Weet: het is veilig. Je mag alles maken. Je mag angst voelen en er in ontspannen. Soms is dit al voldoende om weer creatieve vrijheid te ervaren. Soms ontdek je je overtuiging, zoals “Alles wat ik maak mislukt”. Die kan je vervolgens onderzoeken. Is dit werkelijk waar? Weet je zeker dat dit waar is? Hoe zou het zijn als dit niet de waarheid is, maar een gedachte?” Ook daardoor kan creatieve vrijheid ontstaan. En soms is het echt een puzzel, die tijd en aandacht vraagt om op te lossen. Maar zelfs als je geen quick fix ervaart, is er nog steeds niets wezenlijks mis. Er is iets dat doorzien mag worden. Het raadsel is wat het zal zijn. Creativiteit zal je helpen om het inzicht te verkrijgen.
Mocht je vragen hebben, neem dan contact met mij op. Vaak geeft een kort coachgesprek al veel helderheid.
